در دنیای جوشکاری، دانستن معنی اعداد روی الکترود و حروف روی بدنهی الکترودها یکی از اصول پایهای برای انتخاب صحیح الکترود و دستیابی به جوش باکیفیت است. بسیاری از افراد تازهکار و حتی برخی از فعالان حوزه صنعتی، هنگام مواجهه با کدهایی نظیر E6013 یا E7018 دچار سردرگمی میشوند و نمیدانند که اعداد روی الکترود چه اطلاعاتی را در خود جای دادهاند. در این مقاله بهصورت جامع و دقیق به بررسی ساختار این اعداد، استانداردهای مرتبط، و نحوه تفسیر آنها میپردازیم.
ساختار کد گذاری اعداد روی الکترود جوشکاری
الکترودهای روکش دار اغلب با کدهایی از نوع EXXXX مشخص میشوند که توسط مؤسسات استاندارد بینالمللی مانند AWS ( انجمن جوشکاری آمریکا ) تعیین شدهاند. حرف “E” در ابتدای این کد مخفف Electrode به معنای الکترود است و چهار یا پنج رقم بعد از آن اطلاعات مهمی در مورد خواص مکانیکی، حالت جوشکاری، نوع پوشش، نوع جریان و حتی موقعیت جوش ارائه میدهد.
بهعنوان مثال، در الکترود E 6013 :
E = Electrode ( الکترود )
۶۰ = استحکام کششی فلز جوش
۱ = موقعیت جوشکاری
۳ = نوع پوشش و نوع جریان
حال بیایید هر کدام از این اجزا را بهصورت دقیق بررسی کنیم.
عدد اول و دوم: استحکام کششی فلز جوش ( Tensile Strength )
دو رقم اول پس از حرف E نشاندهنده استحکام کششی فلز جوش است که با واحد ksi (هزار پوند بر اینچ مربع) بیان میشود. بهعبارت دیگر، این عدد نشان میدهد فلز جوش تا چه میزان تنش کششی را میتواند تحمل کند پیش از آنکه دچار شکست شود.
عدد بالاتر به معنی مقاومت بیشتر فلز جوش است، که برای کاربردهای حساستر و تحت تنش بالا اهمیت بیشتری دارد.
عدد سوم: موقعیت مجاز جوشکاری ( Welding Positions )
عدد سوم (در کدهای چهاررقمی) یا عدد چهارم (در کدهای پنجرقمی) نشاندهنده موقعیتهایی است که الکترود میتواند در آنها استفاده شود. این موقعیتها شامل جوشکاری تخت، عمودی، افقی و سقفی است.
دستهبندی این عدد به شرح زیر است:
۱ = قابل استفاده در تمام موقعیتها (تخت، عمودی، افقی، سقفی)
۲ = فقط موقعیت تخت و افقی
۳ = فقط موقعیت تخت (برای جوش شیاری یا سطحی)
بنابراین:
E 6010 → قابل استفاده در همه موقعیتها
E 6020 → فقط برای جوشکاری در موقعیت تخت
این ویژگی برای صنایعی که جوشکاری در موقعیتهای دشوار انجام میشود، اهمیت زیادی دارد.
عدد آخر: نوع پوشش و جریان مورد استفاده
آخرین رقم در کد الکترود، اطلاعاتی بسیار مهم درباره نوع پوشش فلاکس (flux coating) و نوع جریان برق مورد استفاده در جوشکاری (AC/DC) میدهد. این پوششها وظیفهی محافظت از حوضچه مذاب، پایداری قوس، کنترل میزان پاشش و تسهیل جدا شدن سرباره را دارند.
الکترودهای پنجرقمی چه تفاوتی دارند؟
در برخی از الکترودها مانند E 10018، پنج رقم بهکار میرود. در این حالت:
سه رقم اول → استحکام کششی
رقم چهارم → موقعیت جوشکاری
رقم پنجم → نوع پوشش و جریان
مثال:
E 10018 → استحکام ۱۰۰ ksi، قابل استفاده در تمام موقعیتها، نوع پوشش کمهیدروژن
چرا شناخت اعداد روی الکترود اهمیت دارد ؟
استفاده از الکترود مناسب در پروژههای جوشکاری اهمیت حیاتی دارد. انتخاب اشتباه ممکن است منجر به:
کاهش کیفیت جوش
شکست سازه در برابر تنش
افزایش هزینههای دوبارهکاری
مشکلات ایمنی در پروژههای صنعتی و ساختمانی
فهمیدن اعداد روی الکترود به شما این امکان را میدهد که دقیقاً بدانید:
چه نوع فلزی تولید خواهد شد
در چه موقعیتی میتوانید جوشکاری انجام دهید
از چه نوع جریان برقی باید استفاده کنید
نکات مهم هنگام انتخاب الکترود
نوع فلز پایه را بشناسید: حتماً بدانید با چه نوع فلزی کار میکنید.
شرایط پروژه را بررسی کنید: آیا جوشکاری در محل، در ارتفاع یا محیط مرطوب است؟
نوع جریان برق در دسترس: برخی از الکترودها فقط با DC کار میکنند.
نیاز به کیفیت یا سرعت بالا دارید؟ بعضی از الکترودها مانند E 7024 برای سرعت بالا طراحی شدهاند ولی در موقعیتهای محدود قابل استفادهاند.
جمعبندی نهایی
اعداد نوشتهشده روی الکترودها در واقع کدی ساده ولی قدرتمند هستند که اطلاعات حیاتی درباره مقاومت مکانیکی، موقعیت جوشکاری، نوع پوشش و جریان برق مورد نیاز الکترود را ارائه میدهند. با دانستن این کدها، میتوان از انتخاب نادرست الکترود جلوگیری کرد و از کیفیت، ایمنی و دوام جوش اطمینان حاصل نمود.
اگر در پروژهای با چندین نوع فلز و شرایط متنوع جوشکاری سروکار دارید، شناخت دقیق این اعداد به شما کمک میکند بهینهترین انتخاب را داشته باشید و از بروز خطاهای پرهزینه جلوگیری کنید.
